بازالت یکی از مهم‌ترین سنگ‌های آذرین است که در نقاط مختلف زمین به وفور یافت می‌شود. این سنگ، به خاطر ویژگی‌ها و خصوصیات فیزیکی و مکانیکی خاص خود، در صنایع و مهندسی‌های مختلف جایگاه ویژه‌ای دارد.
1. ویژگی‌های فیزیکی بازالت:
a. رنگ و ظاهر:
بازالت معمولاً به رنگ‌های تیره مانند مشکی یا سبز تیره دیده می‌شود و به خاطر حاوی بودن مواد معدنی مختلف، ظاهر نسبتاً یکنواختی دارد.
b. جرم حجمی:
جرم حجمی بازالت در حدود 2.8 تا 3 گرم بر سانتی‌متر مکعب متغیر است.
c. دمای ذوب:
بازالت در دمای حدود 1000 تا 1200 درجه سلسیوس به حالت مذاب در می‌آید.
2. ویژگی‌های مکانیکی بازالت:
a. مقاومت فشاری:
یکی از ویژگی‌های برجسته بازالت، مقاومت فشاری بالای آن است. این مقاومت در حدود 100 تا 300 مگاپاسکال متغیر است.
b. مقاومت کششی:
مقاومت کششی بازالت نسبت به مقاومت فشاری آن کمتر است و معمولاً در حدود 10 تا 30 مگاپاسکال قرار دارد.
c. مقاومت در برابر سایش:
بازالت دارای مقاومت بسیار خوبی در برابر عوامل سایشی مانند باد و آب است.
3. ویژگی‌های ترمال بازالت:
a. هدایت حرارتی:
بازالت دارای هدایت حرارتی متوسطی است. این خاصیت باعث می‌شود که در مناطق سرد یا گرم، به عنوان عایق حرارتی مناسبی عمل کند.
b. توسعه حرارتی:
بازالت نسبت به تغییرات دما نسبتاً پایدار است و توسعه حرارتی کمی دارد. این ویژگی آن را مناسب برای استفاده در مناطق با تغییرات دمایی شدید می‌کند.
4. ویژگی‌های شیمیایی بازالت:
a. مقاومت در برابر واکنش‌های شیمیایی:
بازالت در برابر بسیاری از واکنش‌های شیمیایی مقاوم است. این موضوع باعث می‌شود که از آن در معرض مواد شیمیایی یا در محیط‌های اسیدی و قلیایی استفاده شود.
b. ترکیبات موجود:
بازالت غنی از سیلیکات‌ها است و معمولاً حاوی مواد معدنی مانند فلدسپات، پیروکسن و اولیوین است.
5. محیط‌های تشکیل دهنده بازالت:
بازالت عمدتاً در محیط‌های تحت زمینی مانند زون‌های آذرین میان اقیانوسی یا در نقاط فوران ولکانوها شکل می‌گیرد. همچنین، این سنگ در نتیجه فعالیت‌های تکتونیکی و حرکات پلیت‌های لیتوسفری تشکیل می‌شود.
نتیجه‌گیری:
بازالت با توجه به ویژگی‌ها و خصوصیات فیزیکی و مکانیکی منحصر به فرد خود، یکی از محبوب‌ترین سنگ‌ها در زمینه‌های مهندسی و ساخت و ساز است. کاربردهای متنوع این سنگ، از جمله در ساخت جاده‌ها، مهارب، سد‌ها و ساختمان‌ها نشان‌دهنده اهمیت آن در صنایع مختلف است.
انتخاب بازالت به عنوان یک ماده ساختمانی، نه تنها به خاطر ظاهر زیبای آن، بلکه به خاطر مقاومت و پایداری بالای آن است. در نتیجه، آشنایی با ویژگی‌ها و خصوصیات این سنگ می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های مهندسی و ساختمانی بسیار مفید باشد.